Kwestię przedawnienia roszczeń regulują przede wszystkim przepisy Kodeksu Cywilnego. Jego istota polega na tym, że po upływie terminu przedawnienia, dłużnik może uchylić się od uregulowania swojego zobowiązania. Bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Przedsiębiorcy powinni mieć więc na uwadze, że jeśli nie zabezpieczą w odpowiednim czasie swoich roszczeń, mogą stracić możliwość uzyskania należnych pieniędzy.
Fakt pierwszy – okres przedawnienia
Podstawowy termin przedawnienia dla roszczeń majątkowych wynosi sześć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – trzy lata. O tej zasady są jednak liczne wyjątki np. roszczenia z tytułu umowy przewozu przedawniają się już po upływie jednego roku.
Wybrane terminy przedawnienia roszczeń majątkowych
|
Rodzaj roszczenia |
Czas, po jakim ulega przedawnieniu |
|
Roszczenia z tytułu umowy przewozu, umowy spedycji oraz przedwstępnej umowy sprzedaży |
1 rok |
|
Roszczenia z tytułu umowy sprzedaży dokonanej przez przedsiębiorcę, umowy o dzieło, umowy zlecenia czy usług telekomunikacyjnych |
2 lata |
|
Roszczenia z tytułu odsetek |
3 lata |
|
Roszczenia z weksla |
3 lata |
|
Zobowiązania z tytułu umowy kredytu czy pożyczki |
3 lata, licząc od dnia, w którym powstał obowiązek spłaty kredyty czy pożyczki |
|
Zobowiązania podatkowe |
|
|
Inne roszczenia stwierdzone prawomocnym wyrokiem sądu lub innej instytucji powołanej do rozpoznawania spraw danego rodzaju |
6 lat |
Fakt drugi – koniec terminu przedawnienia
Koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego. Reguła ta nie dotyczy jednak terminów przedawnienia krótszych niż dwa lata.
Przykład I
15 maja 2019 r. INDOS udzielił pożyczki na kwotę 100 000 złotych spółce produkującej meble. Pożyczka zostanie spłacona 30 sierpnia 2019 r. Jako że roszczenie o zwrot pożyczki jest związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, termin jego przedawnienia będzie wynosił 3 lata i roszczenie to przedawni się z upływem 31 grudnia 2022 r.
Przykłady II
Roszczenie z tytułu umowy przewozu stało się wymagalne dnia 15 maja 2019 roku. Roszczenia z tego tytułu przedawniają się z upływem roku. Koniec terminu przedawnienia przypadnie na dzień 15 maja 2020 roku.
Fakt trzeci – przepisy przejściowe
Aktualnie obowiązujące przepisy dotyczące przedawnienia weszły w życie niecały rok temu – 9 lipca 2018 roku. W stosunku do roszczeń powstałych wcześniej obowiązują przepisy przejściowe.
Zakładają one, że z dniem wejścia w życie ustawy okres przedawnienia wszystkich roszczeń powstałych przed 9 lipca 2018 roku wynosi 6 lat i w tym dniu zaczyna swój bieg od nowa. W sytuacji jednak gdy bieg terminu przedawnienia roszczenia rozpoczął się przed wejściem nowelizacji, a stosując dotychczasowe przepisy przedawnienie nastąpiłoby wcześniej niż przy zastosowaniu nowych terminów przedawnienia, to przedawnienie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu.
Przykład
Jeżeli 9 lipca 2018 roku termin przedawnienia danego roszczenia (wynoszący zgodnie z poprzednimi przepisami 10 lat) biegł już 5 lat, upłynie on za kolejne 5 lat (gdyż jest to termin krótszy niż ten, który przypadłby po doliczeniu nowego 6-letniego terminu). Natomiast jeżeli w dniu wejścia w życie nowej ustawy upłynął jedynie 1 rok terminu przedawnienia, wówczas upłynie on 6 lat po wejściu w życie nowej ustawy (a nie po 9 latach, co nastąpiłoby zgodnie z poprzednimi przepisami).
Fakt czwarty – przerwanie biegu przedawnienia
Bieg przedawnienia może być przerwany przez wymienione poniżej czynności.
1.pPrzez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia.
Taką czynnością może być złożenie w sądzie pozwu o zapłatę, czy wniosek o zawezwanie dłużnika do próby ugodowej. Nowy termin przedawnienia jest liczony od dnia zakończenia postępowania.
2. Przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje.
Przepisy ustawy nie zastrzegają dla uznania roszczenia żadnej szczególnej formy, więc może ono nastąpić zarówno w sposób wyraźny, jak i dorozumiany. Może to być umowa zawarta między dłużnikiem i wierzycielem, w której podane są informacje o zobowiązaniu i oświadczenie dłużnika, że uznaje on swój dług. Może to być również ugoda, w której oprócz przyznania się dłużnika, że zalega on z zapłatą, strony ustalają np. spłatę długu w ratach w zamian za umorzenie odsetek.
3. Przez wszczęcie mediacji.
Mediacje muszą być przeprowadzone w sposób określony w przepisach Kodeksu Postępowania Cywilnego. Należy pamiętać, że samo złożenie wniosku o mediację, nie przerywa biegu przedawnienia. Skutek w postaci przerwania biegu przedawnienia wywołuje zgoda na mediację dłużnika i faktyczne ich wszczęcie. Nowy termin przedawnienia jest liczony od momentu zakończenia mediacji.
Fakt piąty – obowiązek sądu
Sąd rozpoznając sprawę, w której stroną jest konsument bada z urzędu czy roszczenie nie uległo przedawnieniu. W przypadku stwierdzenia przedawnienia powództwo oddala. Inaczej jest w przypadku roszczeń między przedsiębiorcami. Sąd uwzględni przedawnienie wyłącznie na zarzut pozwanego.