Postępowanie upadłościowe zostało uregulowane w ustawie z 28 lutego 2003 roku – Prawo upadłościowe (Dz.U. z 2020 r. poz. 1228). Jest to procedura, która określa zasady wspólnego dochodzenia roszczeń przez wierzycieli przeciwko niewypłacalnemu dłużnikowi - przedsiębiorcy. Reguluje również skutki ogłoszenia upadłości.
Podstawowe cele postępowania upadłościowego to:
Dowiedz się na czym polega windykacja >>
Podstawową przesłanką do ogłoszenia upadłości jest popadnięcie dłużnika w stan niewypłacalności, czyli sytuacja gdy utraci on zdolność do regulowania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Dłużnik traci ową zdolność, jeżeli:
Wniosek o ogłoszenie upadłości może zgłosić dłużnik lub każdy z jego wierzycieli, a także inne podmioty wymienione w pkt.2 art. 20 Prawa upadłościowego.
Złożenie wniosku jest prawem, ale również w pewnych okolicznościach obowiązkiem dłużnika. Jest on bowiem obowiązany zgłosić w sądzie taki wniosek w terminie trzydziestu dni od momentu, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości.
Jeżeli wniosek o ogłoszenie upadłości zgłasza wierzyciel, powinien we wniosku uprawdopodobnić swoją wierzytelność.
Dowiedz się jak działa dochodzenie należności w e-sądzie? >>
Sądem upadłościowym jest sąd rejonowy – sąd gospodarczy, właściwy dla głównego ośrodka podstawowej działalności dłużnika.
Po złożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości sąd, na wniosek wierzyciela lub z urzędu, może dokonać zabezpieczenia majątku dłużnika. Może też ustanowić tymczasowego nadzorcę sądowego, a także zastosować inne sposoby zabezpieczenia, w tym zabezpieczenie przez ustanowienie zarządu przymusowego nad majątkiem.
Wniosek o ogłoszenie upadłości może zostać odrzucony, oddalony lub uwzględniony. Uwzględniając wniosek o ogłoszenie upadłości, sąd wydaje postanowienie o ogłoszeniu upadłości. Wzywa wtedy wierzycieli upadłego dłużnika do zgłoszenia wierzytelności syndykowi za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, w terminie trzydziestu dni od dnia obwieszczenia postanowienia o ogłoszeniu upadłości w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.
Ten sam termin ma zastosowanie wobec osób, którym przysługują prawa oraz prawa osobiste i roszczenia ciążące na nieruchomości należącej do upadłego, jeżeli nie zostały ujawnione przez wpis w księdze wieczystej.
Po upływie terminu do zgłoszenia wierzytelności i po ich sprawdzeniu syndyk niezwłocznie sporządza listę wierzytelności, którą przekazuje sędziemu komisarzowi.
Dowiedz się jak prawidłowo zawrzeć ugodę z dłużnikiem >>
W przypadku ogłoszenia upadłości powoływany jest syndyk. Na bieżąco rejestruje on w systemie teleinformatycznym obsługującym postępowanie sądowe wpływy i wydatki masy upadłości. Syndyk składa również sędziemu-komisarzowi w terminach przez niego wyznaczonych (przynajmniej co trzy miesiące) sprawozdanie, które obejmuje raport ze zmian w stanie i składzie masy upadłości.
Po ogłoszeniu upadłości czynności postępowania upadłościowego wykonuje sędzia-komisarz. Wyjątkiem są czynności, dla których właściwy jest sąd. Sędzia-komisarz kieruje tokiem postępowania upadłościowego, sprawuje nadzór nad czynnościami syndyka oraz pełni inne czynności określone w ustawie.
Po ogłoszeniu upadłości upadły jest zobowiązany wskazać i wydać syndykowi cały swój majątek, a także wydać dokumenty dotyczące jego działalności gospodarczej, majątku, rozliczeń, inne ewidencje podatkowe oraz korespondencję. Obowiązany jest również udzielać syndykowi stosownych wyjaśnień dotyczących majątku.
Z dniem ogłoszenia upadłości majątek upadłego staje się masą upadłości, która służy zaspokojeniu wierzycieli upadłego. W skład masy upadłości wchodzi majątek należący do upadłego w dniu ogłoszenia upadłości oraz nabyty przez niego w toku postępowania.
Po ogłoszeniu upadłości nie można obciążyć składników masy upadłości hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym lub hipoteką morską w celu zabezpieczenia wierzytelności powstałej przed ogłoszeniem upadłości. Jednak przepisu tego nie stosuje się, jeżeli wniosek o wpis hipoteki został złożony w sądzie co najmniej na sześć miesięcy przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości.
Po ogłoszeniu upadłości syndyk przystępuje do sporządzenia planu likwidacyjnego. Plan ten określa proponowane sposoby sprzedaży składników majątku upadłego, preliminarz wydatków oraz ekonomiczne uzasadnienie dalszego prowadzenia działalności gospodarczej upadłego.
Likwidacja masy upadłości następuje poprzez sprzedaż majątku upadłego, jak też ściągnięcie jego należności. Jeżeli to możliwe syndyk powinien dążyć do sprzedaży zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Jeżeli nie jest to możliwe sprzedaje poszczególne jego składniki. Podczas likwidacji masy upadłości syndyk powinien kierować się przesłanką jak najpełniejszego zaspokojenia roszczeń wierzycieli.
Ostateczny plan podziału funduszów masy upadłości jest dokumentem sporządzanym przez syndyka, a zatwierdzanym przez sędziego-komisarza w drodze postanowienia upadłościowego. Syndyk sporządza go po całkowitej likwidacji masy upadłości. Określa w nim, w jaki sposób zostaną rozdysponowane środki z likwidacji oraz w jakich udziałach przypadną konkretnym wierzycielom.
Jeśli suma przeznaczona do podziału nie wystarczy na pokrycie w całości wszystkich należności, syndyk dzieli je według czterech kategorii określonych w art. 342 prawa upadłościowego. Poszczególne wierzytelności zaspokaja się zgodnie z tymi kategoriami na zasadzie pierwszeństwa- dopóki nie dojdzie do zaspokojenia wierzycieli z wyższej kategorii, wierzyciele z niższych nie otrzymają żadnych środków. W ramach jednej kategorii wierzyciele uzyskują zaspokojenie proporcjonalnie do kwoty przysługującej im wierzytelności.
Po wykonaniu planów podziału, stwierdza się zakończenie postępowania upadłościowego. W przypadku np. braku majątku na pokrycie kosztów postępowania upadłościowego możliwe jest także umorzenie postępowania. W wyniku zakończenia postępowania upadłościowego podmiot może, ale nie musi stracić swój byt prawny.
